Κατανοώντας τις Φάσεις των Περιοριστικών Διατροφικών Διαταραχών- Πληροφορίες για Γονείς
Έχετε αναζητήσει εξειδικευμένο θεραπευτή για το παιδί σας. Έχετε μάλλον ανησυχήσει εδώ και καιρό σχετικά με το πόσο σοβαρή μπορεί να είναι η ασθένειά του.
Ίσως το αγαπημένο σας πρόσωπο να μην είναι «και τόσο λεπτό» και να εύχεστε να είναι όλο αυτό μία φάση που θα περάσει. Ίσως σας έχει πει ότι είναι κάτι που θα περάσει και ότι νιώθει «μια χαρά».
Φτάνοντας για αξιολόγηση στο γραφείο του εξειδικευμένου θεραπευτή στις Διατροφικές Διαταραχές, ίσως είχατε σκεφτεί ότι τώρα θα πειθόταν, επιτέλους, να αλλάξει.
Ο ειδικός στις Διατροφικές Διαταραχές καταλαβαίνει τις φάσεις της περιοριστικής διατροφικής, και, ανεξάρτητα από το εάν το βάρος είναι χαμηλό ή όχι, καταλαβαίνει πόσο σοβαρή μπορεί να αποβεί η κατάσταση του αγαπημένου προσώπου.
Είναι σημαντικό να κατανοήσετε ότι το ερώτημα δεν είναι «Έχει ή μήπως δεν έχει διατροφική διαταραχή το παιδί μου;».
Τα ερωτήματα που χρειάζεται να εστιαστείτε είναι τα εξής:
- Σε ποιο στάδιο της ασθένειας βρίσκεται το παιδί μου;
- Μπορεί να βελτιωθεί ή να χειροτερεύσει;
- Πώς να προετοιμαστώ για ό,τι είναι μπροστά μας;
- Τι βοήθεια θα χρειαστώ και εγώ;
Φάση 1 της Διατροφικής Διαταραχής:
«Δεν είμαι και τόσο χάλια», «Σίγουρα δεν είμαι άρρωστη, άσε με ήσυχη!»
Είναι η φάση που αρχίζει η απώλεια βάρους και δεν σταματάει. Ίσως έχετε πει στο παιδί σας πόσο καλύτερα δείχνει με το λιγότερο βάρος, αλλά τώρα είναι ώρα να σταματήσει.
Ίσως το παιδί δεν είναι «και τόσο λεπτό», αλλά έχετε θορυβηθεί με τις διατροφικές του συνήθειες. Ίσως τρώει πιο συχνά κλεισμένο στο δωμάτιό του, ίσως έχει γίνει ξαφνικά χορτοφάγος ως μια δικαιολογία να τρώει λιγότερο λίπος και να πιο «καθαρές» τροφές.
Η επιθυμία για «καθαρές τροφές» μπορεί είναι από τις πρώτες ενδείξεις της Ανορεξίας. Είναι αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι κάνουν δίαιτα και πολλοί άνθρωποι γίνονται χορτοφάγοι για διάφορους λόγους.
Είναι, επίσης, αλήθεια ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ανυπομονούν να «τελειώσει» η δίαιτά τους και δε νιώθουν φόβο προς το φαγητό. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εξαγριώνονται, όταν κάποιος προσπαθεί να τους πείσει να φάνε ένα φαγητό.
Στην Φάση 1, όταν κάποιος δεν είναι ακόμα προφανές ότι είναι λιποβαρής, ακούει μια φωνή στο κεφάλι του που τον πείθει ότι θα νιώθει πολύ καλύτερα, αν συνεχίζει ολοένα να χάνει λίγο βάρος. Το πρόβλημα είναι ότι η φωνή αυτή δεν εξαφανίζεται. Όσο βάρος κι αν χάσει, συνεχίζει να του ζητά να χάσει και λίγο περισσότερο.
Στη Φάση 1 της διατροφικής διαταραχής, το αγαπημένο σας πρόσωπο γνωρίζει ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά διώχνει αυτή τη σκέψη από το μυαλό του. Προσπαθεί να σας πείσει ότι είναι μια χαρά, ότι αισθάνεται καλύτερα, ότι μπορεί να τρέξει χιλιόμετρα και να κάνει τα πάντα.
Θα σας πει «Και βέβαια δεν έχω ανορεξία, γιατί οι ανορεξικοί είναι πολύ πιο λεπτοί και δεν πεινούν!». Βιώνει μέσα του την πιθανότητα για αλλαγή ως εξαιρετικά τρομακτική.
Στη φάση 1 η Ανορεξία είναι στο μεταίχμιο του να γίνει κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό: επειδή δε φαίνεται να είναι και τόσο σοβαρή κατάσταση, όλοι ελπίζουν ότι απλώς θα ξεπεραστεί.
Δυστυχώς, 9 στις 10 φορές, τα πράγματα θα χειροτερεύσουν: θα εξελιχθεί σε κατάσταση που θα κρατήσει περισσότερο και θα πάρει τα χαρακτηριστικά σοβαρής ψυχικής νόσου.
Μπορεί κανείς να σταματήσει την εξέλιξη της Φάσης 1; Δυστυχώς, η απάντηση είναι μάλλον όχι. Η διατροφική διαταραχή έχει κάνει πειρατεία στο άτομο, επειδή είχε ήδη δυσκολίες στο να διαχειρίζεται το άγχος της καθημερινότητάς του.
Οι δυσκολίες που βίωνε δεν είχαν γίνει νωρίτερα αντιληπτές και η ικανότητά του να χάνει βάρος βιώνεται ως το πρώτο πράγμα στη ζωή του για το οποίο μπορεί να είναι περήφανο. Ο ασθενής θα είναι απρόθυμος και ανίκανος να εγκαταλείψει τον περιορισμό της τροφής και να μάθει πώς να γίνει «δυνατότερος».
Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι απειλές και προειδοποιήσεις ενισχύουν την αντίσταση και την άρνηση. «Δε θα μου συμβεί εμένα και δε με νοιάζει». Ο θεραπευτής που αρχίζει να παρακολουθεί τον ασθενή στη Φάση 1 θα κάνει ό,τι μπορεί να τον πείσει ότι η θεραπεία θα τον κάνει πιο ευτυχισμένο και δυνατό- και δε θα εστιαστεί απλώς στο να τον παχύνει.
Μπορεί να βοηθήσει στο να αλλάξει την επιρροή της φωνής της διαταραχής. Επίσης, μπορεί να ακούει προσεκτικά τον πόνο που κρύβεται πίσω από τη διαταραχή και να βοηθήσει στην έκφρασή του. Αυτό θα έχει οπωσδήποτε θετικό αποτέλεσμα και μπορεί να σταματήσει τη χειροτέρευση της ασθένειας.
Ωστόσο δεν υπάρχει γρήγορη και μαγική λύση και θα χρειαστεί να συνεργαστεί στενά με τους γονείς στο πώς να φροντίζουν το αγαπημένο τους πρόσωπο στο σπίτι. Διατροφολόγος, ψυχοθεραπευτής, ειδικός στην άσκηση, παιδίατρος, παιδοψυχίατρος, όλοι θα συμπεριληφθούν στη διαδικασία της ανάρρωσης, ακόμα και αν ο ασθενής λέει «Όχι».
Φάση 2 της Διατροφικής Διαταραχής:
«Νομίζω ότι έχω πρόβλημα, αλλά θα το διαχειριστώ μόνη μου». «Δεν είναι και τόσο σοβαρό, θα το ξεπεράσω»
Οι Φάσεις 1 και 2 δε διαχωρίζονται με σαφήνεια. Η μία τείνει να απλώνεται μέσα στην άλλη με γρήγορο τρόπο. Εδώ είναι που αρχίζετε να ανησυχείτε πραγματικά για το παιδί σας και, όσο εσείς ανησυχείτε, τόσο αυτό σας σπρώχνει μακριά.
Στέκεστε στην πόρτα του δωματίου του και λέτε «Έλα, σε παρακαλώ, να φάμε! Δε βλέπεις πόσο χάλια δείχνεις; Είναι ανάγκη να κάνεις τόση γυμναστική κάθε μέρα; Μίλησε μου! Πάμε να μιλήσουμε σε γιατρό!» Και η απάντηση που ακούτε είναι «Παράτα με!»
Στη Φάση 2 το βάρος μπορεί να μειώνεται πιο αργά ή πιο γρήγορα. Το παιδί σας αρνείται να τρώει ό,τι έχει λίπος και υδατάνθρακες. Όλα σχεδόν τα φαγητά αρχίζουν να μπαίνουν σε μαύρη λίστα. Το παιδί ακούει μόνο τη φωνή στο κεφάλι του που λέει «χάσε κι άλλο βάρος, μια χαρά τα πας, αλλά είσαι ακόμα χοντρή, είσαι άσχημη, και κανείς δε σε καταλαβαίνει».
Αρχίζει να βουλιάζει στον κόσμο του, απομονωμένο, απομακρύνεται από τους φίλους του. Προσκολλάται στη διατροφική διαταραχή, της αφιερώνεται και, ταυτόχρονα, επιμένει ότι δε συμβαίνει τίποτα, είναι «απλώς λίγο κουρασμένη και αγχωμένη».
Όσο περίεργο και αν σας ακούγεται, η κατάσταση που βρίσκεται το παιδί σας έχει κάποια συγκεκριμένα οφέλη για αυτό: μπορεί να νιώθει κουρασμένη, να κρυώνει, να πεινά υπερβολικά και να νιώθει μίζερα. Όμως, η διαταραχή γίνεται ο τρόπος της να νιώθει ότι ξεχωρίζει. Η διαταραχή τη βοηθά να αποφεύγει πράγματα που δε μπορούν να διαχειριστεί, όπως δυσάρεστα συναισθήματα ή το διάβασμα για τις εξετάσεις.
Ίσως η διαταραχή να φέρνει κοντά τους γονείς λόγω της κοινής ανησυχίας τους, ίσως να γίνεται ένας τρόπος να δείχνει στους άλλους ότι «εγώ πονάω και υποφέρω», ακόμα κι αν δε γνωρίζει με σαφήνεια για ποιο λόγο ακριβώς.
Επομένως, δε θα περιμένετε το παιδί σας να είναι πρόθυμο για θεραπεία. Θα σας πει ότι την τρομοκρατεί η σκέψη ότι θα βάλει βάρος. Πιστεύει ότι οποιαδήποτε αλλαγή στις δικές της διατροφικές συνήθειες, θα την κάνει να αρχίσει να παίρνει βάρος και δε θα σταματήσει ποτέ.
Εσείς λέτε «μα είναι εύκολο, απλώς φάει κάτι, σε παρακαλώ.» Η φωνή, όμως, στο κεφάλι της λέει «Αν φας, είσαι αδύναμη, λαίμαργη, άπληστη». Είναι σε μία τρομακτική παγίδα και ο περιορισμός στην τροφή μπορεί να αυξηθεί.
Ο θεραπευτής γνωρίζει ότι στην Φάση 2 η διατροφική διαταραχή έχει εγκατασταθεί για τα καλά. Για να αξιολογηθεί η σοβαρότητα της ασθένειας θα ελεγχθεί η ταχύτητα στην απώλεια βάρους, τι ακριβώς τρώει το παιδί, τι βιώματα έχει από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, αν υπάρχει κατάθλιψη και άγχος.
Οι γονείς ενημερώνονται για την εξέλιξη τη ασθένειας και «οπλίζονται» με εργαλεία για τη διαχείριση της κατάστασης. Η διατροφική και ψυχολογική συμβουλευτική για τους γονείς είναι καίριας σημασίας και ενημερώνονται για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν.
Τι μπορεί να προσφέρει η θεραπεία σε αυτή τη φάση, αφού ο υποσιτισμός «κλείνει τα αυτιά» του ασθενή; Η διατροφική αποκατάσταση παίρνει προτεραιότητα και οι γονείς ενισχύονται στο πώς να φροντίσουν το παιδί τους στο σπίτι. Ενημερώνονται για το πώς να διαχειριστούν ακόμα και την περίπτωση της αναγκαστικής νοσηλείας για το παιδί τους.
Ο ψυχοθεραπευτής στηρίζει τους γονείς σε κάθε τους βήμα. Στηρίζει, επίσης, το παιδί στην ενίσχυση της κινητοποίησής του και στο να αρχίσει να εκφράζει όλα τα «πλεονεκτήματα» που νιώθει να του προσφέρει η διαταραχή. Η θεραπεία εστιάζεται στο να κατανοήσει ότι υπάρχουν πολύ πιο σημαντικά θέματα στη ζωή του από το πόσο ζυγίζει. Όλη αυτή η δουλειά θα πάρει χρόνο.
Φάση 3 της Διατροφικής Διαταραχής:
«Το ξέρω ότι είμαι άρρωστη, αλλά δε με νοιάζει. Δε μπορώ να φάω και δε μπορείς να με αναγκάσεις. Ούτε εγώ μπορώ να με αναγκάσω»
Η σκέψη του παιδιού σας σε αυτή τη φάση είναι ως εξής:
« Η διατροφική μου διαταραχή είναι κάτι σαν εθισμός. Δε μπορώ να σταματήσω. Όταν τρώω, δεν είμαι ο εαυτός μου. Έχω αυτή τη φωνή στο κεφάλι μου που μου μιλάει συνέχεια. Μου λέει ότι είμαι χοντρή και ανάξια και δε μου επιτρέπεται να φάω, γιατί δε μου αξίζει!»
«Μέσα μου νιώθω κάτι σπασμένο και ευάλωτο. Αισθάνομαι ότι διαλύομαι. Χάνομαι και γίνομαι αόρατη και σύντομα θα με ξεχάσουν όλοι. Είμαι νεκρή μέσα μου και τελειωμένη, αλλά απέξω φαίνεται ακόμα το σώμα μου. Εύχομαι να πεθάνω, γιατί ο κόσμος θα είναι καλύτερα χωρίς εμένα και δε θα πονάω πια. Προσπάθησα να χαμογελάω, αλλά πίσω από το χαμόγελό μου ο πόνος είναι τεράστιος.»
«Δε μου αρέσει να κοιτάζομαι σε καθρέφτη, γιατί αν κοιτάζω μέσα του, νιώθω ότι η ασηήμια μου θα σπάσει τον καθρέφτη. Κλαίω κάθε φορά που κοιτάζομαι»
«Η διατροφική διαταραχή έχει γίνει ο κόσμος μου και δε με νοιάζει για οτιδήποτε άλλο. Κάθε λεπτό που περνάει σκέφτομαι θερμίδες και προσπαθώ να αγνοήσω την πείνα μου, τη ζαλάδα μου και τους παλμούς της καρδιάς μου που αυξάνονται. Δε μπορώ να αλλάξω με τίποτα, ακόμα και αν το ήθελα πολύ. Θα είμαι πάντα έτσι και αυτή είναι η ταυτότητά μου»
Το παιδί σας είναι σε πολύ χαμηλό βάρος, το οποίο μπορεί να ανεβαίνει και να κατεβαίνει. Δείχνει δυστυχισμένο, θυμωμένο, μερικές φορές βίαιο προς τα αγαπημένα του πρόσωπα. Λέει ότι θα γίνει καλύτερα, αλλά αυτό δε γίνεται ποτέ. Το ξέρει ότι έχει μια σοβαρή ασθένεια, αλλά νιώθει βαθιά απελπισία. Με το που θα δει κάποιο κορίτσι λεπτότερο η πιο άρρωστο από την ίδια, μπαίνει στη διαδικασία να το ανταγωνιστεί και να γίνει πιο λεπτή και πιο άρρωστη από αυτό.
Η διαταραχή την κάνει να λέει ψέματα, να κρύβει φαγητό, να εξαπατά. Προσπαθεί να δείξει ότι πήρε βάρος με πέτρες στην τσέπη ή φαρδιά ρούχα. Εσείς, ο γονιός, νιώθετε ότι έχετε χάσει το παιδί που ξέρατε. Πενθείτε τη ζωή που θα έπρεπε να ζει και του άξιζε. Ώρες, ώρες νιώθετε να χάνετε τον έλεγχο. Υποφέρετε και το παιδί δείχνει να μην το νοιάζει, αν και σας λέει ότι το νοιάζει.
Η φωνή της διαταραχής είναι το μόνο που ακούει το παιδί τώρα. Η φωνή του λέει ότι αν προσπαθήσει να ξεφύγει, θα το τιμωρήσει. Η φωνή αυτή είναι πιο δυνατή από εσάς και οποιονδήποτε άλλον. Όσο και αν την ταλαιπωρεί η διαταραχή, συνεχίζει να νιώθει ότι ωφελείται: νιώθει ανώτερη από όλους του άλλους που υποκύπτουν στην ανάγκη να φάνε – όπως εσείς και ο θεραπευτής της. Δε θέλει να γίνει παχιά σαν εσάς/τη θεραπεύτριά της. Τα συναισθήμά της είναι μουδιασμένο. Έχει την προσοχή των άλλων, και ταυτόχρονα δεν τη θέλει. Κάνει, όμως, και ό,τι ακριβώς τραβά αυτή την προσοχή πάνω της.
Ο θεραπευτής σε αυτή τη Φάση δεν είναι κάποιος που το παιδί εμπιστεύεται. Το παιδί σηκώνει ένα προστατευτικό τείχος, έτσι ώστε να μην το βλέπει κανείς και να συνεχίσει να κρύβεται κάτω από την «προστασία» της διαταραχής. Ο θεραπευτής πρέπει να βρει τους τρόπους να «φτάσει» στο παιδί και να του δείξει ότι καταλαβαίνει τον πόνο που άνοιξε το δρόμο για την αρρώστια. Μιλάει απευθείας για τη φωνή και βοηθά το παιδί να διαχωριστεί από αυτήν.
Διαβεβαιώνει το παιδί ότι η ανάρρωση είναι ολιστική: σωματική, συναισθηματική και πνευματική. Τονίζει στο παιδί ότι αν θα φάει πιο πολύ ή πιο λίγο δεν είναι το κύριο μέλημά του. Με αυτόν τον τρόπο, η Ανορεξία δε θα έχει λόγο «να τα βάλει» με τη θεραπεία. Στην περίπτωση που υπάρχει απειλή για τη ζωή του παιδιού, θα συζητήσει στρατηγικές ασφάλειας.
Φάση 4 της Διατροφικής Διαταραχής- Αρχή της μεγάλης στροφής
Σε αυτή τη φάση το παιδί αποφασίζει -για πολλούς λόγους- ότι δεν θέλει πια να ζει με τη διαταραχή. Μπορεί να μην το καταλαβαίνετε ακριβώς, γιατί δε φαίνονται οι αλλαγές στη συμπεριφορά του. Μπορεί να πάρει καιρό μέχρι να φανούν. Μπορεί να πάρει και εφτά χρόνια μέχρι να φανούν ξεκάθαρα.
Το παιδί θέλει να αλλάξει, αλλά φοβάται την αλλαγή. Θέλει να αλλάξει, ώστε να νιώσει καλύτερα, να κινείται χωρίς κούραση, να προχωρήσει με τη ζωή του, και να σταματήσει την ταλαιπωρία για την οικογένειά του. Αρχίζει σιγά, σιγά να αντιλαμβάνεται ότι είναι πολλά πράγματα έχουν μεγαλύτερη σημασία από το βάρος του. Είναι σα να βλέπει, ξαφνικά, το φως, αλλά αυτό να αχνοφέγγει κάπου μακριά στο βάθος.
Θα είναι λάθος να υποθέσουμε ότι είναι έτοιμο και πρόθυμο να αρχίσει να τρώει. Η φωνή είναι ακόμα εκεί, και το να της αντιστέκεται είναι το πιο δύσκολο πράγμα. Κατά μία έννοια, ήταν πιο εύκολο να υποχωρεί στη φωνή και να μένει άρρωστο. Το παιδί έχει ανάγκη να βλέπει ότι μπορούμε να το βοηθήσουμε να αντιμάχεται τη φωνή και να προχωρά.
Ο θεραπευτής σε αυτή τη Φάση βοηθά το παιδί να αρχίσει να περνά σε συμπεριφορές που το κάνουν να νιώθει καλά, αν και το ίδιο παραμένει αναποφάσιστο με ανάμεικτα συναισθήματα. Ο εξειδικευμένος διατροφολόγος συνεχίζει να το καθοδηγεί με προσοχή και ενσυναίσθηση και να απαντά σε όλες του τις απορίες.
Ο ειδικός στην άσκηση, επίσης, μπορεί να το καθοδηγήσει έτσι ώστε το παιδί να κρατά μια ισορροπημένη σχέση με τη γυμναστική για την πολυπόθητη καύση θερμίδων. Το παιδί χρειάζεται βοήθεια στο να διαχειρίζεται δυσάρεστα και επικίνδυνα συναισθήματα που φέρνει η καθημερινότητά του.
Η θρεπτική αποκατάσταση θα το βοηθήσει να συμμετέχει πιο ενεργά στη θεραπευτική διαδικασία. Θα αρχίσει να χαίρεται τη ζωή και να μη νιώθει πια τα φριχτά συναισθήματα αναξιότητας και ανημποριάς που του προκαλούσε η διαταραχή. Χρειάζεται να μάθει πώς να συνδέεται με τους αγαπημένους του και με συνομηλίκους και άλλους ανθρώπους γύρω του. Ίσως νιώθει ότι πρέπει να επανορθώσει απέναντι σε άτομα που απομάκρυνε ή πλήγωσε σε προηγούμενη φάση.
Αυτή η φάση της διαταραχής είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη: συχνά ασθενείς περνούν σε υποτροπή, προτού καταφέρουν να πουν το τελικό αντίο στη διαταραχή. Για κάποιους η προσπάθεια που χρειάζεται είναι υπερβολικά δύσκολη και ξαναγυρίζουν σε διαδικασία διαπραγμάτευσης με την Ανορεξία. Ίσως πουν «Είμαι καλύτερα τώρα, αλλά θα τρώω μόνο φαγητό που είναι καθαρό και υγιεινό» ή «Θα ξεκινήσω να τρέχω σε μαραθώνιους»…
Φάση 5 της Διατροφικής Διαταραχής - Η ζωή από εδώ και πέρα - Η διατήρηση της αλλαγής
Το παιδί είναι καλά, αλλά ο φόβος υπάρχει ακόμα. Τέλος πάντων, περνάει ποτέ εντελώς η Ανορεξία; Το αγαπημένο σας πρόσωπο έχει ακόμα τα χαρακτηριστικά της ευαισθησίας και της ευαλωτότητας που το είχαν οδηγήσει εξαρχής στη διαταραχή.
Η σωστή ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει σε αυτό, ώστε το παιδί να μη χρειάζεται πια τον περιορισμό στη διατροφή για τη διαχείριση της ζωής του. Ίσως να νιώθει σα «να του λείπει η παλιά φίλη, η διαταραχή», και να αναπολεί καμμιά φορά το πόσο εύκολα κρυβόταν πίσω της, όταν η ζωή του έφερνε δυσκολίες.
Θα υπάρχουν φορές που κάποιες από τις παλιές συνήθειες θα τρυπώνουν στη σκέψη «Μάλλον πρέπει να ξεκινήσω καθημερινό πρόγραμμα στο γυμναστήριο». «Μου φαίνεται ότι είμαι αλλεργική στο αλεύρι και θα το κόψω από τη διατροφή μου».
Ο θεραπευτής βοηθά το παιδί να παραμένει σε εγρήγορση για τις φορές που η φωνή επιστρέφει. Όταν αυτό συμβαίνει, χρειάζεται να διερευνηθεί το άγχος και τα συναισθήματα που το συνοδεύουν. Το παιδί ενισχύεται στην αναζήτηση φίλων στη ζωή του που του φέρονται καλά και το φροντίζουν. Η φωνή είναι ο κακοποιητικός φίλος, που πρέπει να αποφεύγεται.
Οι γονείς χρειάζεται να γνωρίζουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν από την Ανορεξία και προχωρούν στη ζωή τους. Είναι σημαντικό να μάθουν να μην είναι «μαγκωμένοι» απέναντι στο παιδί τους, αλλά, ταυτόχρονα, να είναι προσεκτικοί με τις εκφράσεις σχετικά με την εικόνα του παιδιού τους.
Φράσεις όπως «Δείχνεις τόσο καλύτερα τώρα, έδειχνες χάλια τότε», εύκολα παρερμηνεύονται ως «Μοιάζεις να έχεις παχύνει, τα πήγαινες καλύτερα τότε». Ο θεραπευτής, με τη σειρά του, θα βοηθήσει τον ασθενή να ακούει τέτοια σχόλια χωρίς να περνά σε συναισθηματικές παρερμηνείες: ο ασθενής θα αναπτύξει δεξιότητες ψυχολογικής ευελιξίας και νοοτροπία που εστιάζεται στην αποδοχή των πραγμάτων που δεν μπορούμε να ελέγξουμε.
